کاهش دادن فشار خون بالا در اوایل بارداری | خطرات فشار خون در دوران بارداری

دوران بارداری را می‌توان مهمترین دوران در زندگی هر زنی دانست. این دوران علاوه‌بر اینکه به دلیل وجود جنین و نیازهای طبیعی او در بدن مادر اهمیت دارد، به جهت وارد آمدن کمترین آسیب به بدن مادر و حفظ سلامت او برای ادامه زندگی نیز مهم و خاص است.

کاهش دادن فشار خون بالا در اوایل بارداری

دوران بارداری همانقدر که شیرین و لذت‌بخش است، خطرات، نگرانی‌ها و مشکلات خود را نیز درپی دارد. عدم توجه به سلامت مادر و جنینش، می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری را برای آن‌ها به دنبال داشته باشد و شاید که بدن مادر را برای تمام عمر به چالش بکشد.

بنابراین توجه به مشکلات و بیماری‌های رایج در این دوران بسیار مهم و ضروری است و از مواردی محسوب می‌شود که هر مادر و پدری باید پیش از تصمیم به فرزندآوری درخصوص آن اطلاعات کافی دریافت کنند. فشار خون بارداری یکی از رایج‌ترین مشکلات در این دوران است که آموزش‌های مختص به خود را دارد. در ادامه به بررسی ماهیت این بیماری، دلایل ایجادش و راه‌های پیشگیری و درمانش می‌پردازیم. 

فشار خون چیست؟

لازم به ذکر است که فشار خون (Blood Pressure) به میزان فشاری که خون با آن در رگ‌ها پمپاژ می‌شود و جریان می‌یابد گفته می‌شود. برای عملکرد صحیح تمامی ارگان‌ها در بدن لازم است که خون با سرعت و فشاری مشخص در رگ‌ها حرکت کند. درصورت بیشتر یا کمتر شدن این فشار، به صورت مستمر و شدید، مشکلاتی برای قسمت‌های مختلف بدن پیش خواهد آمد. فشار خون در بدن با احتساب دو پارامتر ثبت می‌شود. این دو پارامتر که بیشترین و کمترین فشار خون در عروق را نشان می‌دهند عبارتند از:

 عدد سیستولیک Systolic

این عدد نشان دهنده بالاترین میزان فشار در عروق هنگام ضربان قلب است (زمان پمپاژ قلب) و از آن با عنوان ماکزیموم فشار یاد می‌شود. رنج طبیعی آن ۱۲۰ میلیمتر جیوه است. بالاتر رفتن آن از ۱۴۰ و پایین‌تر آمدنش از ۹۰ نشان‌دهنده بالا بودن یا پایین بودن فشار خون خواهد بود.

عدد دیاستولی Diastolic

این عدد پایین‌ترین میزان فشار در رگ‌ها را هنگام ضربان قلب نشان می‌دهد (زمان استراحت قلب و فاصله بین دو پمپاژ) که درواقع مینیموم فشار است. رنج طبیعی این عدد ۸۰ میلیمتر جیوه است. پایین‌تر آمدنش از ۶۰ میلیمتر جیوه و بالاتر رفتنش از ۹۰ میلیمتر جیوه علامت فشار خون پایین یا بالا است.

 حالا، در بدن مادر باردار که حرکت و جریان خون در آن، تغذیه جنین را تامین می‌کند، تنظیم بودن فشار خون بسیار مهم است. به‌خصوص که در بدن مادر باردار میزان خون بیش از ۴۰ درصد نسبت به پیش از بارداری افزایش نشان می‌دهد و احتمال ابتدا به فشار خون بارداری زیاد است.

فشار خون بارداری چیست؟

در ابتدا باید گفت که فشار خون بارداری (Pregnancy-induced hypertension یاGestational Hypertension) می‌تواند از بیماری‌های پرخطر این دوران باشد که به شدت سلامت مادر و جنین را تهدید کند. اما در عین حال می‌توان به راحتی آن را کنترل کرد و با رفتاری آگاهانه از تمامی خطرات احتمالی پیشگیری نمود. نکته بعدی اینکه تشخیص دقیق ابتلا به فشار خون بارداری با اندازه‌گیری دقیق فشار خون در دفعات متعدد انجام می‌شود و معمولا علائم خاصی ندارد. درواقع اگر در بیش از دوبار معاینه دوره‌ای، فشار خون مادر باردار بیش از ۱۴ روی ۹ ( ۱۴۰ روی ۹۰) باشد، باید نسبت به احتمال ابتلای مادر به فشار خون بارداری حساس شد و به‌دنبال عوامل آن بود. در نتیجه در پاسخ به این سوال که «فشار خون در بارداری باید چند باشد» می‌توان گفت بین ۱۲ روی ۸ تا ۱۴ روی ۹. ضمن اینکه پیشگیری‌های لازم برای کنترل این مشکل را درپیش گرفت. اهمیت بالا بودن مینیمم فشار خون در بارداری بیشتر یا کمتر از ماکزیمم آن نیست و هردوی این پارامترها از یک درجه اهمیت برخوردارند. این رقم معمولا از هفته ۲۰ بارداری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند چرا که می‌تواند به دلیل مسمویت‌های رایج بارداری اتفاق افتد. بالا بودن فشار خون پیش از هفته بیستم می‌تواند به دلایل دیگری باشد که ابتلای مادر به فشار خون بالا حتی پیش از بارداری یکی از دلایل آن است. 

عوامل فشار خون بارداری

به‌طور کلی بالا رفتن میزان گردش خون و حجم خون در بدن مادر باردار او را تا حدودی مستعد ابتلا به این بیماری می‌کند. اما در این مواقع فشار خون چندان خطرناک نیست و معمولا بیش از ۱۴ روی ۹ نمی‌رود. مواردی که فشار خون بارداری در آن‌ها به شرایطی خطرناک تبدیل می‌شود عبارتند از:

اضافه وزن یا چاقی

کم‌تحرکی و عدم فعالیت کافی

سیگار کشیدن

نوشیدن الکل

بارداری چندقلویی

سن بالا (بیش از ۴۰ یا کمتر ۱۶ سال)

استفاده از فناوری‌های کمک‌باروری مانند IVF

همچنین برخی مادران به دلیل سوابق بعضی بیماری‌های خاص نسبت به ابتلا به اختلالات فشار خون در بارداری مستعد‌تر هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:

سابقه‌ی خانوادگی فشار خون در دوره‌ی بارداری

نارسایی کبدی

سابقه سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان

سابقه بیماری‌های کلیوی

سابقه بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و روماتیسم

سابقه دیابت

سابقه فشار خون بالا پیش از بارداری

البته مادرانی که بارداری اول خود را تجربه می‌کنند، همچنین مادران سیاه پوست نیز بیش از باقی مادران در خطر ابتلا به فشار خون بارداری هستند.

درمان فشار خون بارداری

بهترین راه برای درمان فشار خون بارداری، کنترل مداوم و پیشگیری از نوسان آن است. درواقع درصورتی که فشار خون بارداری در رنج طبیعی و نزدیک به طبیعی کنترل شود، مشکلات و عواقب خطرناک احتمالی آن پیش نخواهد آمد و مادر و جنین بارداری را به سلامت پشت سر می‌گذارند. کنترل و پیشگیری‌های لازم در فشار خون بارداری معمولا با مراجعات مکرر به پزشک برای معاینه منظم و نظارت مداوم او، آزمایشهای ادرار منظم و با فواصل کوتاه برای کنترل پروتئین خون، سونوگرافی‌های مکرر برای بررسی رشد جنین و البته پیگیری و بررسی حرکت جنین از مادر همراه خواهد بود. از آنجا که مصرف داروها در دوران بارداری عوارض زیادی برای جنین به همراه خواهد داشت معمولا پزشکان از تجویز دارو تا جای ممکن خودداری می‌کنند. درصورت شدت یافتن فشار خون ممکن است از برخی داروهای مخصوص استفاده شود. البته داروهای مجاز فشار خون در بارداری طیف وسیعی را دربر نمی‌گیرند.