سورپرایز دولت برای بازنشستگان | واریزی غالفگیر کننده برای بازنشستگان و فرهنگیان بازنشسته از این ماه
با تصویب دو فوریت لایحه «الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۳)» در مجلس شورای اسلامی، ساختار تصمیم‌گیری درباره حقوق و مزایا وارد مرحله‌ای تازه شده است.
بر اساس مفاد این لایحه، دولت اختیار گسترده‌تری برای تعیین سقف حقوق، نحوه افزایش سالانه بازنشستگان و کارکنان دولت، حدود مستمری خانواده شهدا و همچنین تعریف درآمدهای مشمول مالیات به دست خواهد آورد. این تحول در آستانه بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۴، توجه گسترده بازنشستگان، کارمندان و تحلیلگران اقتصادی را جلب کرده است.
لایحه الحاق (۳) شامل مجموعه‌ای از احکام مالی است که در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ به‌طور موقت در قوانین بودجه وجود داشته‌اند و اکنون قرار است به صورت دائمی تصویب شوند. دولت اعلام کرده هدف از ارائه این لایحه، پایان‌دادن به پراکندگی احکام مالی و ایجاد چارچوبی مشخص و پایدار برای مدیریت منابع و پرداخت‌هاست.
به دلیل اینکه این لایحه به موضوعاتی همچون حقوق بازنشستگان، مزایای کارکنان، سقف حقوق مدیران و حتی منابع مشمول مالیات می‌پردازد، از دید کارشناسان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین لوایح مالی سال‌های اخیر به شمار می‌رود.
اختیار تعیین سقف حقوق و مزایا؛ مهم‌ترین تغییر ساختاری
به گفته محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه، مهم‌ترین بخش لایحه، انتقال اختیار تعیین سقف حقوق و مزایا از مجلس به دولت است. بر اساس این رویکرد، دولت می‌تواند:
سقف پرداختی به مدیران و کارکنان را مشخص کند
سقف حقوق بازنشستگی را تعیین کند
نوع و میزان مزایای قابل پرداخت را تنظیم کند
بر حقوق‌های بالا و غیرمتعارف کنترل بیشتری اعمال کند
این تحول می‌تواند مسیر مشخص‌تری برای کنترل هزینه‌های دولت و مدیریت حقوق‌های نجومی فراهم کند؛ موضوعی که طی سال‌های گذشته بارها محل اختلاف دستگاه‌ها و نهادهای نظارتی بوده است.
تأثیر لایحه بر افزایش حقوق بازنشستگان
اختیار جدید دولت در تعیین شاخص‌های افزایش حقوق بازنشستگان یکی از حساس‌ترین بخش‌های این لایحه است. با تصویب این تغییر، دولت قادر خواهد بود:
مدل جدیدی برای افزایش سالانه حقوق طراحی کند (ثابت یا پلکانی)
فاصله حقوقی میان بازنشستگان حداقلی‌بگیر و سایر سطوح را کاهش دهد
افزایش‌ها را بر مبنای تورم، سبد معیشت یا حداقل حقوق تعیین کند
سقف پرداختی‌ها را با توجه به بار مالی بودجه تنظیم کند
به گفته کارشناسان، این تغییر می‌تواند منجر به هدفمندتر شدن افزایش حقوق بازنشستگان و نزدیک‌تر شدن آن به واقعیت‌های اقتصادی کشور شود.
طبق توضیح عضو کمیسیون برنامه و بودجه، مجلس از این پس صرفاً جداول بودجه را بررسی می‌کند و وارد احکام دائمی نمی‌شود. به این معنا که:
موضوعاتی مانند افزایش حقوق و مزایا هر سال از نو مورد بررسی قرار نخواهد گرفت
احکام مالی باید در قالب قوانین دائمی تعیین تکلیف شوند
از پراکندگی سالانه احکام بودجه جلوگیری می‌شود
این تصمیم، لایحه الحاق (۳) را به یکی از ابزارهای تعیین‌کننده در ساختار مالی سال‌های آینده تبدیل می‌کند.
جزئیات دیگر لایحه
این لایحه ۱۲ ماده دارد و علاوه بر حقوق بازنشستگان، موارد زیر را نیز پوشش می‌دهد:
۱. حوزه حقوق و مزایا
تعیین سقف حقوق مدیران و کارکنان
تعیین شاخص‌های افزایش سالیانه
تنظیم مستمری بازنشستگان و خانواده شهدا
تعیین درآمدهای مشمول مالیات
۲. تسهیلات تکلیفی و حمایتی
وام‌های حمایتی برای اشتغال
تسهیلات کم‌بهره برای اقشار آسیب‌پذیر
۳. اشتغال و حمایت‌های رفاهی
تشویق کارفرمایان به جذب نیرو
تعیین شیوه تخصیص منابع اشتغال‌زایی
در صورت تصویب نهایی، این احکام از حالت موقت خارج شده و به قوانین دائمی کشور تبدیل خواهند شد.
وضعیت بررسی لایحه در مجلس
با توجه به تصویب دو فوریت، لایحه در اولویت بررسی قرار گرفته است. روند بررسی به این شکل اعلام شده:
لایحه مجدداً در کمیسیون برنامه و بودجه بررسی می‌شود
پس از نهایی شدن، در صحن علنی در دستور کار قرار می‌گیرد
طبق پیش‌بینی‌ها، احتمال بررسی آن در سه‌شنبه همین هفته وجود دارد
دولت امیدوار است این لایحه پیش از تقدیم بودجه ۱۴۰۴ تعیین تکلیف شود
پیامدهای احتمالی لایحه برای بودجه
کارشناسان اقتصادی چهار اثر اصلی برای این لایحه پیش‌بینی کرده‌اند:
۱. کنترل هزینه‌های دولت:
سقف حقوق‌ها از حالت متغیر خارج شده و فضای افزایش بی‌رویه محدود می‌شود.
امکان افزایش هدفمند حقوق بازنشستگان:
دولت با اختیار جدید می‌تواند افزایش‌ها را پلکانی یا ترکیبی طراحی کند.
کاهش اختلافات میان دولت و مجلس:
تمرکز اختیارات در یک نهاد، اختلاف‌های رایج درباره حقوق را کاهش می‌دهد.
ثبات و شفافیت برای صندوق‌های بازنشستگی:
صندوق‌ها تصویر واضح‌تری از میزان افزایش سالانه و تعهدات مالی خواهند داشت.
پیام لایحه برای بازنشستگان
به گفته کارشناسان، در صورت تصویب نهایی، پیام این لایحه برای بازنشستگان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
احتمال اصلاح فرمول افزایش سالانه
احتمال افزایش بهتر برای بازنشستگان حداقلی‌بگیر
تعیین سقف حقوق برای جلوگیری از شکاف‌های بزرگ درآمدی
شفافیت در نحوه محاسبه مستمری‌ها
امکان افزایش مزایای جانبی و کمک‌هزینه‌ها
این لایحه می‌تواند مسیری ساختاری برای عادلانه‌تر شدن نظام پرداخت فراهم کند.
پرسش‌های پرتکرار درباره لایحه
۱. آیا لایحه به معنای افزایش فوری حقوق بازنشستگان است؟
خیر؛ اما اختیار افزایش را به دولت می‌دهد و امکان تغییر فرمول افزایش وجود خواهد داشت.
۲. آیا سقف حقوق مدیران کاهش می‌یابد؟
با توجه به اختیار جدید دولت در تعیین سقف مزایا، احتمال کاهش حقوق‌های بالا وجود دارد.
۳. آیا این لایحه به ضرر بازنشستگان است؟
تحلیل‌ها نشان می‌دهد لایحه بیشتر به شفاف‌سازی و یکپارچه‌سازی نظام حقوقی می‌پردازد و می‌تواند به‌ویژه برای بازنشستگان حداقلی‌بگیر مفید باشد.
۴. آیا مستمری خانواده شهدا افزایش پیدا می‌کند؟
بله؛ تعیین میزان افزایش این مستمری‌ها در اختیار دولت قرار خواهد گرفت.
۵. زمان احتمالی اجرا؟
در صورت تصویب، اجرای مفاد لایحه از بودجه سال 1405 آغاز می‌شود.
نظر شما